Tala ile Gagana Samoa
Ole Palolo Mua. Tusia e Nese Uelese10/14/2016
O le Vaotele ma le maile pa'epa'e Vaega 2 Sa gata le tatou tala ina ua ou taunuu atu o loo faatali mai si ou tama i luga o le auala, sa ou fesili i le maile lea sa muamua mai i ou luma ae fai ma lo'u tama e lei vaai se maile. Usi mai loa lau faitau. Ua ma o atu loa i totonu o le fale, o le fale o le leoleo po a le malo lea ma te vaaia masini a le malo o loo faia le auala, e fola laupapa e pao pe a savali ai se tagata. Sa fai le ma meaai i le isi itu, ao le isi itu ua uma ona tautau ai le ma tainamu e lanu Enaena ona e namuasua i le afi o tafunai a lou tama lea e fai mai fafo, fai mai ou te alu ou te malolo sei alu e tuu nisi fafie i laau tetele o loo tafu ai afi i lalo i autafa lava o le fale ina ia pepe, sa leai sou malolo ae ou mulimuli solo i lo'u tama ona o lo'u matafefe, ua ma momoe i lena po, ua taaligoligoa le po, pau lava le leo lea e lagona o le tagi a le lulu mata omo lea e tagi mai i luga o le laau e le mamao atu ma le fale. O fafo o loo laina mai ai masini a le malo, o luma laititi atu o le auala tele i le vaivao o Pu'apu'a ma Samalaeulu. Ua amata ona ou faagalegale moe, o o'u autafa o loo moe ai si o'u tama, ae ou faalogoina loa le ou a le maile, e tasi le ou latalata mai e pei lava o luma o le fale, toe ou, faalogo atu pei o luma o le auala tele ma le isi ou mulimuli, ua mamao a i lau faalogo, ua oso lou fefe, o lou tama o lae moiini ona mata ae le o moe lae na te iloa au lea e autilo solo i fafo, e lei umi a ae ou faalogoina le savali o le tagata i totonu o le fale. O lou tama lea ua faamu tele le ma moli matagi, ma le ma vaai atu o le tamaloa lae fusi le pou o le fale ma autilo mai i totonu o le tainamu, ua tata vale lou fatu, ua oso i fafo lou tama ma sole atu i le tamaloa, ona tali mai lea o le tamaloa ma aioi mai mo sina vai ua galala i le fia inu, o fafo o le fale o loo iai kalone vai e faatali i le timu, ua inu le tamaloa ona toe aioi mai foi lea i sina meaai, o mea uma na totoe ua fai ai le taumafataga a le tamaloa. Ua le ea i luga pei ose tagata e lei ai le tausaga atoa. E umi pae'e toe uumi lona ulu, e fai le ava ma ona lavalava e masae le ofu tino ae palapala lona ofuvae. Ua talatalanoa ma si ou tama ua manino nei o le tagata mo'i. Fai mai si ana tala, o lona igoa o Lemisio Amosa mai Safotu, o loo alu atu e alu i le maliu o le latou aiga ae ua leai se auala, sa sau le va'a moe, ona maua lea o lana lifi mai Lalomalava ae o le aiga e nonofo i Lano, lea na toe savali mai ai, na iloa e iai le fale o le leoleo po i le va lea, o lea na tulituli mai ai mo sina vai. Ua alofa si ou tama isi nei tamaloa ona alu lea ave iai lona ofu tino fou sa iai ma lona ofu vae ma le fusi pa'u, ua fai mai e fia taele ona faamalu lea i le pogisa ona fai mai loa lea o ia o le a savali e faaauau lana savaliga atonu e toe maua sana lifi i Safotu, ua alu le tamaloa ma ua uma foi ona momoli lana faafetai e tusa ai ma le agalelei ia ia. Pe tusa e 2 aso na va ai, ae tata mai loa i le 2AP i Apia le pagota ua sola mai tua mai Tafaigata, e tutusa lelei ma le tamaloa lea ae ese le igoa. O le Palolomua. Toe tulitatao mai le vaega lona 3 o le Vaotele ma le maile pa'epa'e. Poo se taimi o le masina fou. Manuia lau faitau. O le Palolomua, O le nofoaga e lolo iai mafaufauga, e faaosofofia le tagata e pese, pe ata, pe tagi foi. 10/7/2016
Ua ta mai le logo o le malologa, ua gasolo tamaiti aoga i lalo o laau ma a latou lunch, o nisi tamaiti e tau feololo aiga i na vaitaimi e maua le falaoa, ao nisi foi tamaiti e ausage nai o latou aiga, a le ose fasi ulu na totoe mai anapo ua uma ona fisi fisi, ia ose popo ma se fasi esi. O le aoga Tulaga lua a le Nu'u e tu i uta e tu lata i le toga niu, o le masani na iai i na aso, o nai tamaiti e leai ni lunch e o e sue popo mai ai iina. E manaia na Aso, e lei maua ni telefoni feavea'i, e talatalanoa ma taaalo fiafia tamaiti, e sue mai se fue ona ta lea e nisi se toa lua ae tulioso isi tamaiti o le vasega, o nisi e fai voli laau, ao nisi foi e fai tuliga i oga totonu o le malae. E fiafia tele pe a fai fafaga a faiaoga i le aoauli ona e umi ai malologa. A oo loa i Aso Faraile ua fai pese. e toto e faatasi tamaiti ma faiaoga pe a iai se fua taimi ma se faaluma malie, o na foi Aso e tufa ai masi susu o nisi o meaalofa mai Niu Sila mo aoga Tulaga lua i Samoa. sa 3 kuata. e iai isi kuata a lata lata o le a uma ona fai lea o le Ata Tifaga o polokalame a le malo ina vaitaimi. o le tele o ata sa faaali o le faamanatuina lea o malo Tutoatasi a nisi o motu o le Pasefika. O le masina o Tesema e fai ai laugatogi ma iloa ai Kolisi poo aoga faa Itumalo e o iai le Form 2. e fai fiafia a vasega taitasi, e aai faatasi uma ai foi matua, o aiga ma tamaiti aoga. ae o le sasala ia o le manogi o ula lagaali ma le mosooi ia ua manogi manaia ai totonu o le Faleaoga. A maua mai iuga o Suega ae au se tamaititi i le Kolisi i Samoa, Avele po'o Vaipouli, ua fiafia tele le Pule aoga ma le Nu'u aemaise ai lava matua. o le tina ua tagi ma fusi si ana tama ona ua taui galuega fita sa feagai ai le tausaga atoa, o le tufiina o le popo, faatauga tauaga i le maketi aua pili o aoga ma toniga o kuata e 3 e le faigofie. E le faigofie le sailiga o le Poto. O nisi na o tala o le Palolomua. manuia lau faitau Samoa. 10/2/2016
Ua tetele le fuata ulu, ua vave ona palasi ae tuai le faaaoga, o uta i le talaloa o loo iai le toga ulu a le Nu'u i le fanua faitele e tau o Vailu'u ma Toeleve, e usu po lava i le taeao tagata o le Nu'u e o e toli ulu ona o le mamao. O na aso e leai ni taavale toe seasea iai nisi e maua ni seevae. E laa i lalo ma amo pea ato ma le agaese . O nisi Aso a tuua mai aoga ona fai mai lea o le tina e faatope le aai ae o i uta o loo faatali mai le toeaina e o atu e fai le Masiulu e faaaoga iai nai ulu o le a maimau le palasi. E vavalu ulu le isi vaega ae toli ulu le isi vaeaga ma faasolo mai seia oo ina ua fai mai le toeaina ua lava ona o le a po. Ona tipi tipi lea o fasi ulu sei tulou i totonu o paelo ma tapuni mau ae tuu i lalo ose lua ae faapulou. Pe tasi, lua pe tolu foi vaiaso ona auauai mai loa lea e fai ai se masi. E vau ma faaalu le sua ona aumai loa lea faapapa ae tao le umu. A vela ona fai lea o amoga ona tufa loa lea i matua tausi poo e matutua o le Nu'u. E fiafia tele le au matutua le masiulu ae faale fiafia iai tupulaga ma tamaiti masalo o le manogi o le masi. E malosi le manogi e manogi atoa ai le Nu'u. O nei Aso ailoga o toe iai nisi o toe faia ni masiulu ae ua tele ina la'u i le maketi e faatau ai. O le Masiulu ose tasi o taumafa faa Samoa mai anamua. O le Palolomua. 9/30/2016
O le Ato pa'u lanu Enaena a si ou tama sa fusi i le fasi ieie lesi pito na ave ai ou lavalava i lau malaga muamua i fafo ma o lau malaga muamua foi lea i luga o se Vaalele. Alo mai o le toe sosooina atu lea o le tatou tala. Sa gata le tatou tala ina ua ou toe foi mai ua taunuu le malaga i le malae vaalele i Faleolo ao o lo'o toe aumai le Ato Enaena ma seevae le ofi ia sa ou lele ai i fafo. Ua taunuu le malaga i Salelologa Savaii. Ua lata ina ua po, ua matou tulioso loa le pasi a le toeaina o Tuilata mai Saasaai, ua tumu i tagata o le matou itumalo ma le Nu'u ua iloa mai au lea faatoa sau mai fafo, ua mimita si ou tina ma talatalanoa ma isi fafine o le matou Nu'u, ao le le e taatia i tua i le keli lau atopau Enaena ua pefua uma ona e lei oo atu le ta ia matou i na Aso. Ua maea le alalafaga ma le Lotu i lena po, ona talanoa mai lea o nai ou matua sei fai se tala o le malaga ma faamatala atu Atunuu e fia sa ou faimalaga atu iai i luga o Europa, aemaise o Isaraelu ma Aikupito ma le sami ulaula. Oka vaai iai o nisi tala pe moi pe pepelo na o le ma ofa lava o nai ou matua ma si o matou aiga. Ua malama le taeao o le Aso fou, Ona fai mai lea osi ou tama, e manaomia lou mafaufau ise matou fale lelei, o le faletele lea ei luma, ua toe nei o le tulaga fale ua ave i lalo e le afa matautia o Ofa. O le faleapa lea ei oga totonu lea matou te feomai ai, ua lanu Enaena luga o apa, a timu ua tuu paelo i lalo o le tutulu ma le matou umukuka toititi lava pau. O si ou tama e faiupu ma ei totomu o le lotofale lona tolu o latou ia o loo vaaia lo matou Nu'u, O ia foi o loo vaaia le matou Ekalesia ona e lei maua se faifeau. E matamuli e fai mai ni fonotaga i lo matou fale ona e leaga lava, o lea sa talosaga mai ai ise tupe mo se matou fale lelei. E 2 vaiaso ae toe vili atu le ofisa o Vaa ou te sauni mo lesi au malaga, ma ou te lele e pu'e le Va'a i Sydney Ausetalia, O le Va'a lea o le Tamaitai Samoa. E 3 Va'a sa faigaluega ai tamaiti Samoa ua faaiuina ma faauu le aoga le Maligi i na Aso. O le Tamaitai Samoa, Tausala Samoa ma le Forum Samoa. Sa faapea lava ona fai, ina ua atoa le 7 masina o ou faigaluega pea i luga o Va'a, na ou tusi ai loa isi ou tama e alu ane le ofisa o Vaa i Sogi i Apia ma tala i tua le tupe ma ave loa e sue se tufuga e amata le galuega o le fale, ua lata ina ua uma lau konekarate ma toe foi ai loa i Samoa mo le Tausaga fou o le 1994, ma faauma ai loa le fale fai piliki ma faataalaelae luma ae faapotu tua. Ua fiafia nai ou matua, ua faafetaia le alofa ma le agalelei o le Alii mo mealelei uma ma le fesoasoani mai i ls lima vaivai. Ua maea le galuega ona fai lea o le tonu, o le a ou sau i Kalaiesetete NZ sei asi si ou uso matua ua 14 tausaga o valavala. E 5 Aso ao i NZ ae maua le tala o loo tigaina si ou tama i le falemai i Tuasivi Savaii o lea sa ou toe oso ai loa i Samoa. Sa ma faamavae ma si ou tama i le Aso lava lea ona oo lea i le po ae amia ai loa e le Atua lana auauna, Ua le matu loimata o le faanoanoa, pau lava lagona na mafanafana ai o afioga Paia a le Atua sa laugaina esi ou tama i Aso Sa taitasi ao ia vaaia le lafu mamoe a le Atua. Tofa tama e manatua pea le Atopa'u lanu Enaena sa ou malaga ai i Vasa e fia ma ua maua ai nei faamanuiaga e Tele. O le Palolomua. O tala faa Samoa moni e faaosofofia ai lagona ma manatu o e faitau, e toe fafagu mai ai Aso ua alu, i le Olaga faa Samoa moni. 9/29/2016
E eseese auala o faamanuiaga. ua pei ose ula poo se faasolo e manogi ma sasala ma ua puaina mai lona manogi pe a agi ma se matagi mai Sasae i Sisifo, po'o Matu foi i Saute. O le tele o e ua faamanuiaina lo latou suesue, o e ua lelei aoaoga ma maua avanoa mo nisi Tulaga maualuluga, ua avea nei nisi ma Fomai, o Loia, Faiaoga, Teu tupe, faa Ofisa, O leoleo ma le tele o galuega lelei ua faaeaina ai aiga. O nisi foi ua avea i latou ma mea faigaluega a le Atua, o e ua tala faauto i nisi o Alalafaga ona o le galuega Paia a le Atua. O nisi e lei lelei aoaoga, faapea foi nisi e lei uuina le peni ma se api, e faapea tala a nisi, e lei alu lava ise aoga. ae galo ai le meaalofa taua a le Atua ma le taleni ua uma ona aoaoina e matua ma nisi o matua tausi e ta'u o tala tu'utaliga ma le tautua matavela e mu mata i le afi mai le teaao seia oo ina afiafi ua tutu moli mo faiga Lotu. O nisi ia o manuia ua mafai ona faasoa ma maua ei tatou uma ona o aoaoga manaia ma le matagofie ao laiti. o le nofo i lalo ma laulau mai mea tausami a matua, a maea ona faapea mai lea, Faafetai tele ma ia e manuia. aua tatou te manatu mama i nei faamanuiaga e tele ua i o tatou lima. O le faaaloalo ma le amio tausaafia o le tasi lea o tu ma aga a Samoa ia aua nei galo. Ia manatua i lou Loto, E faafeao oe e le Poto. O le Palolomua. Ua tetele le fuata ulu, ua vave ona palasi ae tuai le faaaoga, o uta i le talaloa o loo iai le toga ulu a le Nu'u i le fanua faitele e tau o Vailu'u ma Toeleve, e usu po lava i le taeao tagata o le Nu'u e o e toli ulu ona o le mamao. O na aso e leai ni taavale toe seasea iai nisi e maua ni seevae. E laa i lalo ma amo pea ato ma le agaese .
O nisi Aso a tuua mai aoga ona fai mai lea o le tina e faatope le aai ae o i uta o loo faatali mai le toeaina e o atu e fai le Masiulu e faaaoga iai nai ulu o le a maimau le palasi. E vavalu ulu le isi vaega ae toli ulu le isi vaeaga ma faasolo mai seia oo ina ua fai mai le toeaina ua lava ona o le a po. Ona tipi tipi lea o fasi ulu sei tulou i totonu o paelo ma tapuni mau ae tuu i lalo ose lua ae faapulou. Pe tasi, lua pe tolu foi vaiaso ona auauai mai loa lea e fai ai se masi. E vau ma faaalu le sua ona aumai loa lea faapapa ae tao le umu. A vela ona fai lea o amoga ona tufa loa lea i matua tausi poo e matutua o le Nu'u. E fiafia tele le au matutua le masiulu ae faale fiafia iai tupulaga ma tamaiti masalo o le manogi o le masi. E malosi le manogi e manogi atoa ai le Nu'u. O nei Aso ailoga o toe iai nisi o toe faia ni masiulu ae ua tele ina la'u i le maketi e faatau ai. O le Masiulu ose tasi o taumafa faa Samoa mai anamua. O le Palolomua. ![]() Toe tepa i tua. - O Aso ia ao ou laititi, sa matou nonofo faatasi ai ma tuafafine o si o matou tama, o le tina o lou tama e po pe tau foi, e tauaso, ua matua o ia ma o Aso Sa uma e o ai matou laiti tamaiti e taitai o ia i le falesa, ae mulimuli atu si o matou tama e fai le Lotu.
Sa tasi le ogaumu ae tusa pe toa 3 aiga ma le aofai atoa pe toa 25 i le 30 tagata. Sa oge ma matitiva, e mu i moli penisini ma moli tu, ae a taulaga se pepe ona tutu lea o le moli matagi. E tasi le fale tele e ato i lau ma apa. E fola maa lesi pito ae faasima lesi pito. E 2 faleo'o e te iloa atu ave o le la pe a susulu mai ona e tutulu. Matou te savavali le talaloa i le fia maila e o e vele le maumaga ma ao mai popo aua pili o aoga. E alu taelega i le vai taele a le Nu'u e taeele faatasi uma ai tama ma teine, e asu mai vai inu i le vai e tau o le Vaitilofia pei ona iai nisi o tala mai anamua a le Atunuu. A oo le po ua pogisa atoa pe a le oso ae le masina, o le leitio uga lanu moana ma le koko Samoa a nai o matou matua e faalogologo ma talatalanoa aua se lumanai o le fanau. Ua talia talosaga ma anapogi, o le galuega sa taumafai ia tuaa i na Aso ua faamanuiaina. Ua leai ni faleo'o ae ua fale fai piliki ma faipotu. Ua pei lava o loo nonofo i fafo nei. Ua maua taavale ma ua tele le faatoaga, o lafu manu ua tupu ma ola ma ua aeae i manuia sa taumafai mai ai tuaa i aso ua mavae ae paga lea ua fai i lagi folauga a nisi. E maoae le alofa ma le agalelei o le Atua i lana fanau. O le Palolomua, O le nofoaga e lolo iai mafaufauga, e pese pe tagi. Manuia faasausauga o le afiafi. Ole Talosaga a Safata ile Malo ina ia vaeluaina Safata mo le Palota i ala Fa'a-le-Aganuu.![]() 16 March 2015. Afioga Fofoga Fetalai. Afioga Palemia. Afioga Minisita. Afioga i Sui Mamalu o le Palemene. MULINU’U. Afioga e, MATAUPU : TULAFONO O LE VAELUAINA O LE ITUMALO O SAFATA. E fa’atulou atu i paia sausaugata i le fala le se’e o lau Afioga i le Fofoga Fetalai. E fa’atulou i le e’e i Va’atapu o le Afioga i le Alii Palemia ma lana Kapeneta. E fa’atulou atu i le nofoia o auoloolo e Sui Mamalu o le Palemene. Tulou, tulou lava! Ae o le a vaipa ia lo’u gutu, ne’i mea ane ua sipa se lamaga pe lape se fa’amatalaga, a o ta’afi manino, ta’afi tatala ma ta’afi noanoa lau Afioga i le Fofoga Fetalai ma le paia o le Maota i le lau liliuina o le Tulafono o Faiga Palota e pei ona folasia nei. E tusa ai ma fono tauati a le itumalo na usuia i malae i Togamau ma Siulepa na laulau sasa’a ai le tofa i le Falefa o le Ulugatagifa e tusa ma le afaina o le Itumalo i le Tulafono tau faaofi i le vaeluaina o le Itumalo Safata. O le ala o le fa’atalau’ula ma le Savali a lenei Itumalo, se’i fa’aleo se atugaluga ma se vaivaiga e tusa ai ma le Tulafono i le vaeluaina o le Itumalo. E i ai le talitonuga, o le toe pau lenei o le ta i le fao, ona ta’afi noanoa o le Palemene i lenei Tulafono. O le tagi a le pu mate i lau Afioga ma le paia i le Palemene, se’i manatua Safata i si ona vao. O lea ua nofo lelei le tele o Itumalo o lo’o vaeluaina FA’A-LE-AGANU’U e lenei Tulafono, ae AISEA SAFATA? O le vaeluaina o le Itumalo Safata lea ua fa’ataoto mai e le Tulafono, ua le o gatusa ma le fa’amamafa o le vaeluaina o Itumalo e faapea, ia VAELUA FAA-LE-AGANUU. Afioga e, o le vaeluaina o Safata lea ua faata’oto mai e le Tulafono, ua le fa’a -le-Aganuu ae ua faaleaga i le Aganu’u. O le mea moni lau Afioga ma le Mamalu o le Maota, o le mea lea ua fai e le Tulafono lenei i lo matou Itumalo, ua fa’atupu vevesi, ua fa’ausutau i le manatu faapito, ua fa’amalosi e nanau i le i’a, ae le manumanu i le upega, ua fa’ataape i Aganu’u e ala i le vaeluaina o lenei Itumalo. O le vaeluaga ua fa’ataoto mai e le Tulafono mo Safata ua oia ma tavavae ai paia papa o le va nonofo o le Itumalo. AISEA LAVA UA FAI AI FAAPEA SAFATA? Silasila lau Afioga ma le mamalu o le Maota, o le aiga Sa Tunumafono e aofia ai le Itumalo atoa Safata. O le “Alataua” o le faalagiina o se vaega o le nofo a faleupolu o le Itumalo o Safata. O le aotelega o le faalagiina o le nofo a faleupolu o Safata e faapea: “ O le mamalu i igoa Matua ma le nofoa Tula, Aalalata’i Taulauniu ma Aitu Tagata ma le mamalu i le Alataua.” O le fesili, o fea le Itumalo o Samoa e palota i ai le mamalu i Igoa Matua ma le nofoa Tula ia Safata? E le o aumaia e le Tulafono. O le isi fesili, o fea o palota i ai i si tamali’i o le Itumalo Safata? Ae peita’i lau afioga ma le mamalu i le Palemene, e leai se paia, e leai se mamalu o le Itumalo Safata e aveesea pe afai e tuu sa’o i lona vaeluaga fa’a-le-Aganuu o le Itumalo Safata. Ma e leai se pepe, e leai se iota, e leai fo’i se aia tatau fa’a Suli o tagata palota a le Itumalo o Safata o noatia e palota ai i lona fa’asinomaga. O le mea lea, ua matou toe sulu mai ai i lau Afioga ma le mamalu i le Palemene, ina ia tuu sa’o le vaeluaga o le Itumalo Safata i lona vaeluaga fa’a-le-aganu’u: o “SI’ULEPA MA ONA TUA, O TOGAMAU MA ONA TUA.” Ma o le saofa’iga fo’i lea o le maota i Togamau ma Si’ulepa pe a fonoa le Itumalo Safata. O paia fa’alagi o le Itumalo Safata, ua paia Si’ulepa ma ona tua, ua paia Togamau ma ona tua. E leai ni paia fa’alagi o Safata e fa’apea, ua paia Sa Tunumafono, ua paia le Alataua. Afioga e, o lenei Tulafono ua ana fa’atupu le manatu faapito, le vevesi, ma le naunau i le i’a ae le manumanu i le upega. Ona ua taumafai nisi o lenei Itumalo e tuli lona ‘ai ma nau ta, i se auala faigofie, ae ua le manatu i paia ma mamalu o le va nonofo o le Itumalo. ![]() O SI’ULEPA MA ONA TUA.
O TOGAMAU MA ONA TUA
TULAGA TALAFEAGAI O LE AOFAI O TAGATA PALOTA. O le isi tulaga e sili ona taua, o le vaelua o Safata ia Si’ulepa ma ona tua, o Togamau ma ona tua, Ona o i’ina o lo’o taoto i ai le vaeluaga fa’a le Aganu’u ma se vaeluaga talafeagai mo le numera o tagata Palota, i le paleni o le aofa’i o tagata palota o Itumalo fa’apalota nei e lua pe a vaevae, o Si’ulepa ma ona tua, o Togamau ma ona tua. Silasila fo’i i fuainumera lea o le fa’ailoa atu i lalo, e tusa ai ma le vaeluaga a le Tulafono e pei ona folasia mai nei e le Tulafono, ma le vaeluga sa’o o le Itumalo Safata, e tusa ai ma fuainumera o le faiga palota na se’i mavae atu nei. ![]() VAELUAGA FA’A LE AGANU’U O SAFATA
“SI’ULEPA MA ONA TUA, TOGAMAU MA ONA TUA.” SI’ULEPA MA ONA TUA: Saanapu 745 Sataoa 1,011 Lotofaga 499 Aofa’i 2,255. TOGAMAU MA ONA TUA. Niusuatia 224 Vaiee 451 Fusi 461 Fausaga 189 Tafitoala 299 Mulivai 386 Aofa’i 2,010 ESE’ESEGA 245. VAELUAGA A LE TULAFONO LEA UA FOLASIA NEI. “SA TUNUMAFONO MA LE ALATAUA.” SAFATA SATUNUMAFONO.” Saanapu 745 Sataoa 1,011 Lotofaga 499 Niusuatia 224 Vaie’e 451 Aofa’i 2,930. SAFATA / ALATAUA. Fusi 461 Fausaga 189 Tafitoala 299 Mulivai 386 Aofa’i 1,335. ESE’ESEGA 1,595.
![]() UPU TOMULI.
Afioga e, o le upu a le Perofeta o Mika, “feoa’i ma le Atua i mea uma e te faia, tausisi i le faamaoni ma faia le amiotonu.” O le tofa lauliliu a outou Afioga i le aso, o le fa’amoemoega mulimuli lena o lenei Itumalo i le faia o le mea amiotonu mo lenei Itumalo o Safata. “O le upu a le atunuu, afai ua sala tai, tonu uta.” Afai ua lape le Matagaluega ma le Komisi, tonu i lau Afioga i le Fofoga fetalai ma le mamalu i le Palemene. Silasila i le faigofie o le vaeluaga o le Itumalo Safata, pe afai e tausisia lona vaeluaina faa le aganuu, e fetaui lelei ma le aofai o tagata palota i se fuainumera itiiti 245, nai lo 1,595 i le vaeluaga a le tulafono. Lau Afioga i le Fofoga Fetalai, alofagia fai le amiotonu a le Atua. Lau Afioga i le Palemia ma lau Kapeneta, alofagia e puipui aia tatau o le mamalu o le au palota a lenei Itumalo, e palota ai i lona faasinomaga e pei ona ave i ai le faamamafa o le Vaeluaina o Itumalo faa Palota. Alofagia aua ne’i ati se pa i lo matou Itumalo i se mana’o o se to’atasi po’o se to’alua. Sui Mamalu o le Palemene, alofagia Safata ina ia tumau pa’ia o le va nonofo ai o le Itumalo i ona tulaga fa’a le aganu’u. Afioga e, aumaia le amiotonu a le Atua e ta’afi nonoa ai lau Afioga i le Fofoga Fetalai ma Sui Mamalu o le Palemene aua se filemu ma le fa’atumauina o Tu ma Aganuu Mamalu ma Agaifanua a lenei Itumalo Safata. Ma o le fa’atumauina o ia Tu ma Aganu’u mamalu, ma le soifua filemu o lenei Itumalo i le lumana’i i le tulaga o faiga palota, e fa’amoemoe i la outou fa’atofala’iga i le aso. O la outou fa’atofala’iga i lenei Tulafono, e manatua pea e lenei Itumalo e fa’avavau. Ia i ai le agaga o le Atua i la outou faatofala’iga i le aso. Ua matou saunia ai lenei fa’atalauula mo le Itumalo Safata i le ava ma le fa’aaloalo e tatau ai. Soifua. ANAPU AIALI’I SOLOFA. AFEMATA APELU AIAVAO. TUIA PUA LETOA AFEMATA MAFU MAUGAGAOA PETELO TUPA’I VAIMAGALO Ole mafuaaga ole Ie Toga![]() Upu Tomua:
O aso anamua sa masani ona fai faalelega-fulu po'o manu o tagata Manu'a, e muamua la ona lauvae manu'ula. E ui lava la i le tele o manu e faalele ae faigofie lava ona iloa manu a le Tuimanu'a i ona lauvae. E faapena tala faasolopito sa tu'ugutu mai lea tupulaga i lea tupulaga. E ui lava ona leai ni tusi sa faamaumau ai, ae e te iloa le moni i muagagana o le atunuu na maua ai. O lo'o iai foi laufanua o lo'o loga ai tulaga o lea mea ma lea mea o lo'o avea ma latou pine faamau. E pei foi la o le measina o le atunuu o lo'o ta'ua nei o le 'ie-toga, afai o le measina o lona uiga, o se mea e sili ona taua. E tatau ona iai lona amataga ma le mafua'aga ua ala ai ona avea ma measina. Ia, alo maia ae o le'a ou taumafai e faamatala atu lona mafua'aga. Aso Anamua: I le amataga 900 A.D na amata ai ona pulea e Tuitoga ma ana au tau Samoa, sa amata ai ona pologa tagata o le atunuu, o le taimi foi lea na amata ai ona la'u e Toga tagata Samoa i Toga e nofo pologa ai. E faapea la se tasi taofi, na soifua ai i lena vaitaimi se Taupou lalelei tele o Maofa lona suafa, sa faatumulia lenei tamaitai i le faanoanoa ona o le alofa i tagata o lona aiga ma lona atunuu o lo'o nonofo pologa i Toga. Mafua'aga na ala ai ona maua: Sa tupu ane loa i lona mafaufau ma lona loto le mea e ao ona ia faia, o le'a alu e ofo atu lona ola i le Tuitoga ae faasaoloto tagata o lona atunuu o lo'o pologa i Toga. Sa amata loa ona fai le galuega o le sala mai o lau'ie ma tata'ai ma faaputu i luga o le papa i Vaifanua e ta'ua o Matatula. O le papa lea sa pusa ai i luga umu e tao ai tata'aiga lau'ie ona la'u lea i le vai ma fufulu mama ai, ona la'u ane lea ua faala'la i luga o le papa ua faaigoa nei e tagata "papa o Legaga'ie i Ma'opua." E faapea le tala e ese ai lava le lalagaina o lenei fala i fala uma e pei ona masani mai ai le atunuu. Ua mae'a nei le lalagaga o le fala ona aumai lea e Maofa fulu mumu o manu ua faafulu ai le itu pito i lalo o le fala. Faapea tala tuugutu o le atunuu o se fala e ese le aulelei, e ma'eu le momosi, ena'ena-vaivai, memea, toe vaivai e pei o se 'ie, ona faaigoa ai lea o lea fala, o le 'ie ona o le vaivai e pei o se 'ie. Mafua'aga ua ta'ua ai o le 'Ie-toga. Sa fatali Maofa se'i oso ane le la ona alu loa lea e ave lana 'ie ma ofo atu lona ola i le Tuitoga, ua taunuu le malaga a le taupou i le maota o le tupu, ona ia tatala lea o le fala ua pulou ai ma toatuli punou i luma o le Tuitoga. Ua momomo le loto o le tupu ma talia le talosaga a Maofa, 'au'a e fai o le aulelei o le taupou ae o se 'ie e uiga ese le matagofie, ona avea ai lea o Maofa ma masiofo o le tupu ae faaigoa lana 'ie o le "Pulou-ole-ola." E le'i tele ni tausaga talu ona ofo atu e Maofa o ia i le tupu Toga ae lagaina loa le toilalo o Samoa ma ua o ese uma ai Toga ma Samoa. E faapea la le tala, na alu Tuitoga ma ave Maofa ma lana 'ie i Toga. E le'i umi ona taunuu le tupu ma Maofa i Toga, ona manatu ai lea o Tuitoga e ao ona faataunuu lana malelega ia Maofa. E faapea la le taofi, o le tausaga lea na faafoi uma mai ai e Tuitoga tagata Samoa sa nonofo pologa i Toga. O le matupalapala lea a le tupu i le masiofo, ona faae'e lea o le gafa maua ai le teine o Takalaua, ona faapea lea o le tala ua matua le teine ma o ia lea na toe momolia le Pulouoleola i Samoa. E faapea foi la talatuu na ave e Takalaua le 'Ietoga a lona tina ia Lesapioamoa o Pu'apu'a mai Amoa i Sisifo . {Ou te leiloa la le mafua'aga na ala ai ona ave le 'ie ia Lesapioamoa}. Faapea le tala ina ua taunuu le malaga i Samoa, sa ofo tagata i le manaia o le 'ie mai Toga. E faapea le taofi, o matai na api i le malae i lea aso ua ofo, ua silaloa, ua silamalo le au maimoa ma faapea, "Sa-o-faa-la-lelei Tamasii Toga Malo-lelei." Ona amata mai ai lea ona faaigoa le 'ie lea o le 'Ie-toga, au'a o le 'ie ua momoli mai ai e Toga le tamaitai o Takalaua le tama a Maofa i lona atunuu. O le 'ie foi lea ua faata'ita'i i ai le lalagaina o 'ie-toga, au'a sa leai ni 'ie faapea i aso anamua ua na "Fala Samoa" sa lalaga mai laufala ma laupaogo, o fala nei e malō e le vaivai e pei o le 'ie a Maofa. E ui lava la o le 'ie na momoli mai ai e Toga le tamaitai i Samoa, ae o le 'ie na lalaga e Maofa i Matatula o Vaifanua. A faausu la le gafa o le 'ie-toga, e tau ane lava ia Le'iato ma Togiola, o le fala lena na ave i Toga e sa'oloto ai le au nofo pologa. Ua faagalo ai le Fala Samoa anamua ae ua taua i le 'Ie-toga. A ave la le 'ie i Toga ona faaigoa lea i le "Malo afua, Malo na maua." Ae a foi mai lea 'ie lea i Samoa ona faaigoa lea o le "Pulouoleola." O measina na maua mai ona o Maofa: Maua ai le 'Ietoga, maua ai e Samoa le faiga o le 'ie ua ala ai ona vaivai, maua ai le lalagaina o le 'ie e pei ona iai nei. Maua ai le Pulou-ole-ola, maua ai e Samoa le auala e ifo ai ma talosaga atu e faamagalo agasala. Ua faaigoaina ai e Samoa le 'ie, o le 'ie-toga, maua ai le faaaogaina ole 'ie e momoli ai le teine faaipoipo i le aiga o lana tane, maua ai le 'ie o le mavaega ma le 'ie o le tofa. Ua mafua nei mea uma ona o le loto alofa, lotonuu, loto-toa, le fefe e aumau i nuu ese, ma le poto o le tamaitai o Maofa. E ao foi ona tatou iloa o lenei Tausala o le teine mai Salaia (aka) Tutuila. Ona taunuu ai foi lea o le isi muagagana. "O le ua na afua mai Manu'a." Ona ou fesili lea, e le ole Agaga ea lea o le Atua na lima ta'ita'i ina ai le taupou o Maofa, e le ole Agaga faa-Keriso ea lea, ole ofoina atu o lona ola ina ia ola le toātele. Ne'i te'i ua ou vavevave atu ae oute talitonu, ole Agaga lava lea sa faatasi ma le Tama mai le amataga, lea na tino tagata, lea na maliu faalava'au i luga ole laau ina ia maua e tatou le ola e faavavau. E lelei le Atua, e lelei o IA i aso uma. God is good! Ia malo lava le silasila faitau ae na ona ou faamanatu atu pea ne'i afaina se finagalo o se isi i lenei mau. O Samoa o le atunuu e talalasi. Ou te alofa tele i si oū atunuu. Soifua ma ia manuia. "O le Ua na Afua mai Manu'a"![]() E mua pea ona faatulou atu i paia ma mamalu o Samoa i la outou faasausauga i luga o lenei itulau. Faafetai lava le onosai ma le faapalepale, ae o le agaga faafetai pea i le Atua e le uma ona o lo'o tumau pea le soifua maua male manuia i la outou tapuaiga. Ae o le a taumafai atu e toe fa'aauau le tatou tala o le "Untold History of Samoa". E iai foi upu e masani ona ou faalogo o gagana ai Ponaoo ma Tulatoa male au Fueloloa o Samoa e faapea, "O le Ua na Afua mai Manu'a", ou te talitonu o le tala lenei na maua mai ai lea muagagana faatasi ai ma ulua'i Ao po'o Pāpā i Upolu.
Ua maea nei ona tofi ulua'i Tumua i Upolu ona toe foi ai lea o Tuita'asaualii i Manu'a ae nofo Tuita'atagataola i Matautu'a'ai i Aleipata ma avea ai o ia ma Ao o Tumua. E le'i atoa le tausaga ae manatu le alii e sili ona toe foi i Manu'a o lo'o faatali mai ai lona to'alua ma le la fanau. E toe malamalama ane latou nei ua Tumua ua o'o le latou Ao o Tuita'atagataola i lona aiga i Manu'a, ona faaletonu ai lea o Tumua nei 'aua e moni ua uma ona tofi latou e fai ma Tumua ae leai se malosi'aga o i ai. O le mea ua tupu ua maua latou i le fememea'i 'aua ua latou le iloa le mea e ao ona fai, ua leai se mamalu o totoe ia i latou. Ona iai lea o le manatu i Tumua nei e tatau ona iai pea se feso'ota'iga ma Tuita'atagataola ma Tuita'asaualii. Ae le o lea e ao ona laua tofi ni ta'ita'i e pei o Tuita'a ma Tuita'a e faatui e faamalumalu i o latou itumalo. Ia ae o le faalavelave foi e le faigofie 'aua e mamao Manu'a e va i vasa, e faitau vaiaso o folau se va'a mai Upolu i Manu'a. E ui lava la i le to'atele o i latou na tofia e fai ma ulua'i Tumua ae ese ai lava le sogasoga o le uso o Leifi Letaua ma Tautoloitua i le sailimalo na ala ai ona malaga i Manu'a e saili se Ao o le la itumalo. Ua taunuu le malaga i Manu'a ona fesili lea o Tuita'atagataola po'o ua asa'asa mamao mai e a? Ona tali lea o Leifi Letaua, "Lau afioga Tuita'atagataola, ia e alofagia lo ma 'auvasa mai i le mea mamao ona o le sailigamalo. Ua ma mautinoa e te le toe foi atu i Upolu, o le mea lea alofa mai 'aumai se tasi o lau fanau e faatui i lo ma'ua itumalo e fai ma o ma'ua Ao. Na tali Tuita'atagataola, "Paga le faigata o le mea ua lua tagi mai ai ona e pele ia te au la'u fanau, e faigata foi ona matou nofovalavala. O lena lua te silafia, o au o matua fanau ma o le ala foi lena o lo'u tu'ua o Upolu ona o lo'u fia mafuta i fanau ma le nu'u na ola a'e ai. Sa toe talosaga Leifi Letaua, "Ioe moni lava o au o i'oimata o matua mea nei o fanau. Peitai ma te toe valuvalusia a'a o le la'au i lou finagalo, ua ma o mai e si'i aloa'ia se tasi o ou alo. Afai o le a ma foi fua ua leai se aoga o le ma malaga mamao mai. O le mea lea ia e alofa aumai se isi o lau fanau e fai ma ma'ua Pāpā po'o Ao." Na toe saunoa lea o Tuita'atagataola ina ua ia lagona e alofa i le 'aigaalii a tulafale ona faapea lea, "Leifi Letaua ma Tautoloitua, e ui ina faigata le mea ua lua tagi mai ai, e mamafa foi ia te au le agaga sailimalo. O le mea lea e ui ina pele ia te au lo'u atalii ulumatua ae o mai ina 'ave e fai ma oulua Pāpā. O le igoa o le tama o Tuimaleatua. Na faafetai lea o Leifi Letaua ma Tautoloitua ia Tuita'atagataola ma taliu fiafia mai loa lea o le malaga 'aua ua maua lo la'ua Ao. O le tama la lea o Tuimaleatua ua faapuupuu e Leifi Letaua le igoa ia Tuiatua, ma o ia lea o le ulua'i Tuiatua o le Itumalo o Atua. O le pine faamau la lea o le osigafeagaiga a Tuitaatagataola ma Leifi Letaua ma Tautoloitua, ma o lo'o tumau pea le suafa Pāpā o Tuiatua i le Itumalo o Atua se'i o'o mai ai nei. Ia e talu ai ona e fai si umi o lenei tala o le a fai ai sina malologa ona toe faauma atu ai lea. Ae o le ata lena o le faafanua o le Itumalo tele o Atua lea na tupu ai Tuiatua anamua. |
O faigata o ananafi ua mafua ai le aso lenei
|